Алтанболор

Ширээн дээр алтан утсаар угалзруулан бичсэн үсэг бүхий гоёмсог дугтуй хэвтэнэ. Үзүүрт нь хүрвэл шувуу адил нисчих юм шиг санагдах дугтуйнд Билгүүн гараа ойртуулж ч зүрхэлсэнгүй. Дотно найзынхаа хуримын зарыг аваад баярлаж, өмсөх хувцас, өгөх бэлгээ бодох ёстой байтал чадсангүй. Хоолой дээр нь нэг л том зүйл тээглэчих шиг болоод, чухам юу хийх, юу бодох ёстойгоо ч ойлгосонгүй, дэмий л суусаар. Нүднийх нь өмнүүр цаг хугацааны хүрд эргэлдэх шиг болоход арван жилийн өмнөх тэр үедээ очлоо.

Тэгэхэд хаврын анхны нахиа дэлгэрч, залуу нас амьдралыг угтан мишээж байсан санагдана. Бүх юм гэгээлэг, өнгөлөг атлаа бүдэгхэн тэр цагт уйтгар гэж огт байгаагүй. Билгүүн ангийнхаа хамгийн царайлаг, охидын хараанд өртсөн, бусдыгаа тэргүүлэгч нэгэн байлаа. Ангийн төдийгүй сургуулийн охид мэр сэр сэтгэлээ илчилж, сэтгэлээ далд нууж явдаг нэг нь ч сэмхэн талтай байдийг Билгүүн сайн мэддэг байсан. Гэхдээ түүний сэтгэлд тэдний нэг нь ч нийцэж байгаагүй. Хэнд ч нүүр өгч үерхэж нөхөрлөөгүй нь охидын сэтгэлийг улам татдагийг тэр бас л мэддэг байсан.

Харин тэр үед Алтанболор ангийнх нь найз байсан. Зүгээр л найз. Заримдаа муудалцаж, дорхоноо эвлэрч, хичээл ороход урд нь суудаг байсан жирийн л найз. Тэр дундаа Алтанболорт олноос онцгойрох зүйл байсангүй. Охид өндөр өсгийт, уруул өнгөлөгч, богино банзал сонирхож эхлэхэд зүгээр л урт гэзгээ хоёр салаа сүлжчихээд эрэгтэй хүүхэд шиг хэнэггүй хувцасладаг түүнийг хэн ч анзаарч байгаагүй. Билгүүн ч анзаараагүй.

Салхи шуурч байсан хаврын нэг өдөр хамгийн сайн найз нь Билгүүнд хачин зүйл дуулгажээ. Тойруулж тогшуулж байсаар нэг охин түүнд их л сайн гэдгийг хэлээтхэв.Хачирхалтай нь тэр нь Алтанболор байж. Хэзээ ч эмэгтэй хүн гэсэн нүдээр харж байгаагүй тэр охин түүнд сайн гэсэн нь нэг л хачин. Билгүүн юу гэж хариулахаа мэдсэнгүй учир, яриаг дүйвүүлээд өнгөрөөлөө. Маргааш нь анги дээр ирэхэд Алтанболор ангийн буланд дэвтрээ шагайгаад ширээгээ дэрлэх шахам наалдчихсан сууж байлаа. Үнэндээ өөрийг нь хараад нуугдчихсан юм шиг Билгүүнд санагдсан ч тэр тоосонгүй, анзаараагүй мэт өөр ширээнд очиж суулаа. Ардаас нь хэн нэгний харц цоолох мэт төөнөхийг мэдрэвч эргэж харж зүрхэлсэнгүй, яагаад ч юм тэр охины өмнө буруутай ч юм шиг, үгүй бол түүнийг өрөвдсөндөө ямар нэг сайн зүйл хийх ёстой юм шиг санагдсан.

Юм л бол өөдөөс нь үг сөрж байдаг Алтанболор тэр өдрөөс хойш түүнтэй юм ярихаас зайлсхийдэг болчих шиг. Тэглээ гээд Билгүүн өөр дээр нь очиж шалтгааныг асууж зүрхэлсэнгүй, гэвч дотроо энэ бүхэн тэр өдрийн явдлаас болсон гэдгийг ухаарна. Хэнийг ч өөртөө халгаадаггүй байсан бардам боловч даруухан Алтанболор тэр өдрөөс хойш хачин түргэн өөрчлөгдлөө. Намирсан урт шаргал үсээ тайруулж, хөвгүүдтэй болзож, буланд зогсоод тэдэнтэй аалигүйтэн тас тас хөхөрч, мэр сэр хэн нэгнийг сугадаад түүнтэй тааралдаж...Гэнэтхэн өөрчлөгдсөн охины тухай ангийнхан нь жиг жуг хийхийг сонсоход Билгүүний чихийг халуун төмрөөр хайрах шиг болно. Сэтгэл нь амар тайван бус үймэж, тэр яриаг зогсоох гэж оролдоно.

Сургууль төгсөх хавар. Ахиад л шинэ хавар, моддын нахиа шинээр дэлгэрч, шинэ амьдрал хаа нэгтээ эхэлж...Арван жилийн сургуулиа сүүлийн удаа харах хөвгүүд охид сургуулийнхаа гадаа үймэлдэн, бага ангид тоглодог байсан тоглоомуудаа тоглон шуугилдацгаана. Зарим нь дээс, зарим нь черта, нэг хэсэг нь баавгайн чих, үлдсэн нь үг дамжуулж байхад буланд нэг охин ганцаарханаа сондгойрон зогсохыг Билгүүн анзаарлаа. Тэднийг гунигтай, эсбөгөөс атаархангуй ширтэх охины зүг Билгүүн алхлаа. Тэр мөчид цаг хугацаа зогсох шиг болж өөрийнх нь алхах чимээ л чихэнд нь дуулдана. Хөвгүүн түүний дэргэд хүрээд гараа сунгаж, өгч ядан тээнэгэлзэх гараас нь хөтлөн тоглон хөөрөх нөхөд рүүгээ зүглэлээ. Тэднийг хэн ч анзаарсангүй, гэвч хос зүрхний цохилт нэгэн хэмээр дэлдэнэ. Тэр нэг л мөчид охины гараас атгахдаа Билгүүн түүнд өгөх ёстой байснаа өгсөн ч юм шиг ахин түүний өмнө буруутан байхгүй юм шиг санагдсан...

Аравдугаар ангиа төгсөөд тэдний зам зүг зүг салан одлоо. Алтанболорын тухай ахиад Билгүүн сонсоогүй. Харин таван жилийн дараа ангийнхаа цугларалтан дээр түүнийг ахин харжээ. Нугасны муухай дэгдээхэй хун болж гэж шивэр авир хийх дуунаар ухаан орвол танихын аргагүй туяхан бүсгүй гараа сунган инээмсэглэж байлаа. Жижигхэн зөөлхөн тэр гарыг хоёр дахь удаагаа Билгүүн тэгэхэд атгажээ. Үнэхээр тэр нүд алдам сайн бүсгүй болж. Энэ мөчид Билгүүний хөлдүү зүрх амь орон гэсэх шиг болж, үе үехэн түүний тухай бодох болсон. Гэвч нэг удаа хариу өгөөгүй гомдоочихсон тэр зүрхэнд ахин халдах зориг байсангүй.
Харин энэ өдөр гэнэтхэн түүний нэрийг дарамласан хуримын урилгыг хүлээн авчээ. Зүрх нь юунд ч юм гуниглан, юу нэгийг аваад явчих шиг эзгүйрэх нь хачин. Тийм гэж тодорхойлж чадахгүй шижмээр зүрхэнд нь холбогдох тэр бүсгүйн хуримын зар юунд ингэж үймрүүлэн буйг бодоод ч ойлгосонгүй. Өөрөө ч хүлээн зөвшөөрөөгүй атлаа сэтгэлдээ түүнийг бодсоор явсан гэж үү? Энэ хуримын урилга дээр өөр хүний биш, түүний нэр ч байж болох л байсан. Харин одоо дэндүү оройтсон.

Гэвч нэг л мэдэхэд гэрлэх ёслолын ордны үүдэнд цагаан цамц, мөнгөлөг саарал хослол, гялалзсан ботинк, эрвээхэй зангиа зүүчихээд байдгаараа гоёчихсон, энэ өдрийн гол хүн сүйт хархүү юм шиг л догдлох зүрхээ аргадан зогсож байлаа. Элдэв цэцэг, шаар, хүүхэлдэйгээр гоёсон машинаас цав цагаан даашинз, гивлүүртэй бүсгүй бууж ирэхэд, ургах нарны алтан туяа түүний араас гэрэлтүүлэн тусахад, Алтанболор яг л алтан нарны цацраг өөрөө юм шиг өгүүлэшгүй үзэсгэлэн төгөлдөр. Өөрийг нь чиглэн алхах бүсгүйг бахдан ширтэхэд ам нь хатан, хоолой нь аргаж, алга нь хөлрөн, цээжинд нь бөмбөр дэлдэх мэт түчигнэнэ. Яг л энэ мөчийн төлөө өдий хүртэл гон бие гозон толгой явсан мэт санагдахуй зүрх сэтгэлийнх нь гүнд нуугдаж асан хайр ухаан сэхээ ортол нь цээж дүүрэн амтагдах шиг. Дагина мэт өгөөмөр инээмсэглэх бүсгүй гараа даллан мэндлээд өөр нэгнийг сугадан гэрлэх ёслолын ордон руу орчихлоо.

Билгүүн баяр хүргэе гэж сулхан дуугарахад өөрөө ч сонсомгүй дууг нь олж сонссон ганц хүн болох Алтанболор эргэж харлаа. “Баярлалаа” гэж инээмсэглэхдээ харцаараа нэгийг өгүүлэх шиг. Сүйт бүсгүйн баяр хөөр дүүрэн харцанд гунигийн хун буугаад нисэх шиг.
Ирээдүйн амьдралаа аз жаргал, ерөөл баяраар дүүрэн угтах хос залуусыг харахад “Энд би зогсож болох байсан. Алтанболорын гараас би атгаад зогсох байсан” гэж бодох бүр залуугийн зүрхээр хатгуулах шиг өвдөнө. Инээх гэж өөрийгөө хүчлэвч чадсангүй. Харин дурсгалын зураг татуулж зогсоо Алтанболор өөрийг нь сэмхэн нэг харахыг анзаарчээ. Билгүүн хэнд ч юу ч хэлсэнгүй тэндээс гарлаа. Хэтэрхий их догдлол, харуусал, бас бүсгүйн өмнөөс баярлах холилдон, өдий хүртэл өөрийгөө хэтэрхий их хайрласан зүрх нь энэ их сэтгэл хөдлөлийг дааж чадах эсэхэд нь эргэлзсэндээ тэгсэн ч байж мэднэ.

Гадаа гарахад нар урьдын адил тэр бүсгүйн үзэсгэлэн адил өгөөмөр мишээж байлаа. Ирсэн хэргээ бүтээсэн хүн шиг нуруугаа цэхлэн, хараа дээгүүр машинруугаа алхлаа. Ердөө Алтанболорын ганцхан харцны төлөө энд ирсэн юм шиг, нэг л амгалан, нэг л сэтгэл хангалуун. Эсвэл яагаад ч юм түүний өмнө өртэй мэт санадаг байснаа одоо төлчихсөн ч юм шиг. Энэ бүхний эцэст хэзээд Алтанболорын анхны хайр хэвээр үлдэхээ ухаарсан болохоор ч тэр байж магадгүй. Ямартай ч сэтгэлдээ тээж явсан бүхнээ тэнд үлдээчихээд гарах шиг санагджээ. Зүрх сэтгэлд хайр хэзээ ч өтлөшгүй билээ.